Saturday, January 25, 2014

අවුල් වන්නට පෙර (27) සංගීතේ රසේ වෙලී…..


ලයිව් ෂෝ” කියන්නේ කණ පැලෙන්න අහන්නට සලස්වන සංගීත ඝෝෂාවත්, ශිල්පීන්ගේ හූ තැබීමත්, වේදිකාව උඩි යටිකුරු වෙන දැඟලීමත්, නළඟනගේ රැඟුම්ද ඇතුළත් විකාර රූපි තත්වයක් බව දැන ගත්තේ පසුගිය දශක කිහිපයකට පෙර සිටය. මා කියන්නට උත්සාහ කරන 70-80 යුගයේ “ලයිව් ෂෝ” යැයි කියා දෙයක් තිබුණේ නැත. සංගීත සංදර්ශනයක් නැත්නම් අපේ භාෂාවෙන් “සංගීතයක්” කියා කිව්වේ ගායක ගායිකාවියන්, නිවේදකයන් සහ වාදක මංඩලයක් එකතුවී කාටත් දොරවල් විවෘතවු සංගීත සන්ද්‍යාවන්ටය. මෙවැනි සංදර්ශන උත්සව සමයන්ට අමතරව නොයෙක් නොයෙක් හේතුන් මත පැවත්වුණි. ඒ යුගයේ මේවා සංවිධානය වුණේ ගමේ තරුණ සමාජ හෝ ඒ වෙනුවෙන්ම එකතුවූ අයගේ මූලිකත්වයෙන්ය. මේ හැම සිදුවන්නේ ගමේ මිනිස්සුන්ගේ එකඟත්වත්වයෙන් සහ උදව් පදව් තුළින්ය. එක් එක් ගායක ගායිකාවන්ට ගෙවීම් සිදුවූයේ , ඒ ඒ ශිල්පීන් ගෙන්වීමට මූල්‍ය අනුග්‍රාහිකත්වය දැරු අවට ව්‍යාපාරික ගොන්න නිසා විය යුතුය. මෙවැන්නක් සංවිධානය කිරීම ලෙහෙසි පහසු කටයුත්තක් නොවීය. නුගේගොඩ, මහරගම, කොහුවල, කළුබෝවිල, ඇඹුල්දෙණිය මේවාට ප්‍රසිද්දවූ අප අවට ගම් පළාත්ය. මිරිහාන පොලීසිය අනුග්‍රාහයෙන්ද මෙවැනි දේ සිදුවිය. යම් තරමකට හෝ මහජන සම්බන්ධතා පවත්වා ගැනීමට පොලීසිය කල්පනාකාරී විය.
1970-1980 යුගයේ සිංහල සංගීත සංදර්ශන වේදිකාව තුළ අතිශයින්ම ජනප්‍රිය වාදක කංඩායම වූයේ ජයතිස්ස හෙට්ටිආරච්චි ප්‍රමුඛ සත්සර වාදක මංඩලයයි. මෙහි දක්ෂ වාදක ශිල්පීන් රැසක් විය. පැට්‍රික් දෙණිපිටිය කොම්බෝ, සියැක් යනු තවත් එවැනිම වාදක කංඩායම් දෙකකි. අර්නස්ට් සොයිසා, සරත් අල්විස්, ස්‍රීකාන්ත් දසනායක, සුසිල් පෙරේරා, උපාලි කන්නගර එවැනි මතක හිටිනා චරිතයන්ය. තවත් එවැන්නෝ බොහෝමය. ඉතාමත් චාම් වේදිකාවක් සහ සංගීත භාණ්ඩ කිහිපයකින් පොල් කොට වේදිකාව සැරසිනි. ලීඩ්, බේස්, රිදම් ගිටාර්ස්, විදුලි ඕගණය, ඩ්‍රම් සෙට් එක යන දේවලට මෙය සීමා විය. පැට්‍රික් දෙණිපිටිය නම් දක්ෂ සංගීත සංයෝජකයා , හවායියන් ගිටාරයේ අති දක්ෂයෙක් නිසා, ඔහුගේ කංඩායාම ඇති තැනක එයද අපි දුටුවෙමු. බේස් ඩ්‍රම් එක නම් වූ මහා බෙරයේ ප්‍රේක්ෂකයාට පෙනෙන පැත්තේ තම වාදක මණ්ඩලයේ නම පෙනෙන්න්ට ලියා තිබුණි. වේදිකාවට ශිල්පීන් ගොඩවූයේත් එක්තරා අනු පිළිවෙළකට යැයි කිවහොත් එය වැරදි නොවේ. එය සාමාන්‍ය ගීතවලින් පටන් ගෙන බයිලාවලින් අවසන්වෙන ඉසව්වක් කර ඇදී ගියේය. වේදිකාව ඉදිරිපිට නටා විනෝදවීමට යුහුසුළුවූ අපට වඩ වයසින් වැඩි තරුණයෝද බොහෝ වූහ.
සියැක් වාදක මංඩලය බොහෝ දුරට වාදනය මෙහෙය වූයේ ජාතික ලොතරැයි මංඩලය විසින් පැවැත්වූ සංගීත සැඳෑවන් සඳහාය. මෙය ලොතරැයි දිනුම් ඇදීම හා සමගාමීව පැවැත්වුණි. ඒ කාලයේ ලොතරැයි මුල් දිනුම වූයේ මෝටර් රථයකි. ලොතරැයි පතේ එම දිනුමට අදාළ මෝටර් රථයේ දළ රූප සටහනක් මෙන්ම, වර්ගයත්, අනිකුත් විස්තරත් මුද්‍රණය කර තිබුණී. මට මේ ගැන එතරම් මතකයක් තිබෙන්නේ, අපේ බන්දුල අයියා සතුව, ජාතික ලොතරැයි මණ්ඩලයේ ආරම්භයේ සිටම 70-80 දශකය දක්වාම නිකුත් කරන ලද සෑම ලොතරැයි පතකම එක ටිකට්පතක් ඔහු එකතු කිරීමට පුරුදුවූ සිටි නිසාමය. sweep ticket” (https://www.facebook.com/OldeCeylon/photos_stream)
සංදර්ශන වේදිකාවේ තවත් වැදගත් කොටසක් ඉටුකරේ නිවේදකයින්ය. මට හොඳින්ම මතක ඇති ගුණසේකර කේ පතිරණ, ධර්ම ශ්‍රී වික්‍රමසිංහ, නෙල්සන් අබේකෝන් මේ යුගයට අයිතිවේ. නෙල්සන් අබේකෝන් වේදිකා නිවේදනය වෙනත් ඉසව්වකට ගෙන ගිය නිවේදකයෙක් විය. සංදර්ශන සඳහා ඇලවෙන ප්‍රචාරක දැන්වීම් තුළ නිවේදකයා කවුද යන්න ලොකු අකුරින් සඳහන් වී තිබුණි. හේමසිරි හල්පිට, තිලක් කුමාර රත්නායක පසුකාලයකදි ජනප්‍රිය සංගීත සංදර්ශන නිවේදකයින් වූ බව සඳහන් කිරීම වටී.
වාදක මණ්ඩලය හඳුන්වා දීමත්, සංවිධායකයින්ට ස්තූතිය පලකිරීමත් සමගම වේදිකාවට කැඳවන්නේ අවට ගම්වාසී ආධුනික ගායන ශිල්පීන්ය. මොවුන්ට අතහිත දීමත්, ප්‍රසිද්ධ ගායකයින් පැමිණෙන තෙක් ප්‍රේක්ෂකයාට යමක් ඇසීමට සැලැස්වීමත් මෙහි මූලික අභිප්‍රාය වන්නට ඇත. ඉන් පසු නැගී එන නවක ශිල්පීන්ගෙන් පසු අනිකුත් ගායක ගායිකාවියන් වේදිකාව ආක්‍රමණය කිරීමට පටන් ගනී. සිසිර-ඉන්ද්‍රානි සේනාරත්න, සනත්-මල්කාන්ති නන්දසිරි, ලක්ෂ්මන් රුද්‍රිගු- රූපා ඉන්දුමති, අබේවර්ධන බාලසූරිය- නිරන්ජලා සරෝජනි වේදිකාවේ ගී ගැයු යුවලයන් විය. ධර්මදාස වල්පොල වේදිකාවේ ගී ගැයූ නැති නිසා පසු කාලයකදී ලතා වල්පොල තනිවම ගී ගැයු බව මතකය. පළමුව ගායකයා විසින් ගීත දෙකක් හෝ තුනක්ද, දෙවනුව ගායිකාව ගීයක් හෝ දෙකක්ද, ඉන්පසු යුග ගීයක් ගැයීමද සිරිතක් ලෙසින් පැවිතිනි. මිල්ටන් මල්ලවාරච්චි, ප්‍රියා සූර්යසේන, වික්ටර් රත්නායක, හරූන් ලන්ත්‍රා, පුන්සිරි සොයිසා වැනි ගායකයින් නැති සංගීත සංදර්ශන නොතිබුණා විය හැක. ඇන්ජලින් ගුණතිලක, ලතා වල්පොල, සුජාතා අත්තනායක, චන්ද්‍රිකා සිරිවර්ධන, නැතුවම බැරි ගායිකාවන් විය. සී.ටී.ප්‍රනාන්දු ගායකයා , මා ඉතාමත්ම කුඩා අවධියේදි එක්වරක් වේදිකාවේදි දුටුවා මිස ඉන් පසු දැක නැත.
ඉන්ද්‍රානි පෙරේරා ප්‍රමුඛ ත්‍රී සිස්ටර්ස් වේග රිද්මයට හුරු පොප් ගීත කලාවක් බිහි කිරීමට දායක වූවන්ය. ඇය ගී ගැයීමෙන් පසු ක්ලැරන්ස් විජේවර්ධන, එච්.ආර්.ජෝතිපාල, මිල්ටන් පෙරේරා, ක්‍රිස්ටි ලෙනාඩ්, ක්‍රිස්ටෝපර් පෝල්, මොහිදීන් බේග්, ඒ.එම්.යු.රාජ්, ෂෙල්ටන් පෙරේරා, ෆ්‍රෙඩි සිල්වා වැනි එදා වේදිකාව බැබළවූ පරපුර නොසිටියේනම් සංගීත සන්දර්ශන කලාව ඒ වන විටම මියැදී යාමට ඉඩ තිබුණි. ජෝතිත්, මිල්ටන් පෙරේරාත් ගීගැයුවේ බොහෝ විට එකම අවස්ථාවක පළමුව හෝ ඉන් පසුවය. අනංග වාදය නම්වූ ඔවුන් දෙදෙනා ගැයු ගීත දෙක නිසා විය හැකිය. ඔවුන් සබැඳි මිතුරෝ වූහ. ඒ වන විටත් ඇන්ජලින් හෝ ලතා වේදිකාව අසල සිටියානම් , මිල්ටන් හෝ ජෝති සමග යුග ගීයක් ගැයීමටද නිවේදකයා ආරාධනය කර සිටී.
මිල්ටන් මල්ලවාරච්චි ඉතාමත් නිහඬ පුද්ගලයෙක්වූ අතර, එක් අතකින් මයික් එක රඳවාගෙන එක එල්ලේම නරඹන්නන් දෙස බලාගෙනම ගීත තුන හතරක් ගයා වේදිකාවෙන් පිටව යයි. ජෝති එසේ නැත. ඔහු නරඹන්නා කුල්මත් කිරීමට වචන කිහිපයක් කතාකිරීමත් අපට මහත් සැනසීමක් විය. ක්ලැරන්ස් වේදිකාවට එන්නේ ඔහුගේ ගිටාරයත් රැගෙනය. මේ වනවිට රාත්‍රී එක දෙක පසුවූවත් පැමිණ සිටින ජන ගඟ නම් ආපසු ගෙවල් බලා යන්නට සුදානමක් නැත්තේ , තවමත් ඇම් ඇස් අයියලා වේදිකාවට ගොඩ බැස නැති නිසා විය යුතුය. දැන් පැමිණෙන්නේ හොඳම කාලයයි.
එම්.එස් ප්‍රනාන්දු, ඇන්ටන් ජෝන්ස්, පෝල් ප්‍රනාන්දු, වෝල්ටර් ප්‍රනාන්දු, ඒ.ඊ.මනෝහරන්, ඩෙස්මන්ඩ් සිල්වා, ඩෙස්මන්ඩ් රුද්‍රිගු, මැක්සි ලෙනාඩ්, මැක්ස්වල් මෙන්ඩිස්, නිහාල් නෙල්සන් කැතක් නැතිව ඉතුරු වැඩ කොටස එළිවෙන ජාමය තෙක් ගෙනියන්නට වග බලා ගනී. මේ අතර තුර සුසිල් පෙරේරා නම් දක්ෂ ඩ්‍රම් වාදකයා පැය කාලක පමණ ඒකල ඩ්‍රම්ස් වාදනයක් ඉදිරිපත් කිරීමටත් වග බලාගනී. මොහු විශාරද සුජාතා අත්තනායකගේ මලනුවන්ය.
බයිලා චක්‍රවර්තී එම් එස් ප්‍රනාන්දු වේදිකාවට ගොඩවෙන්නේ ඔහුගේ අතිජාත මිත්‍රයා මෙන්ම වේදිකා ප්‍රසංගවල අත්වැලවු සෙබා සමගය. සෙබා නොහොත් සෙබස්ටියන් ට්‍රම්පට් වාදකයෙකි. ඔහු වාදනය කරන්නේ එම් එස්ට පමණය. සෙබා නැත්නම් එම් එස් හිටියත් වැඩක් නැහැ යැයි කියූ වැඩිහිටියෝද සිටියෝය. දෙදෙනාම සිටින්නේ හොඳට පදම්වී බැවු දන්නෝ දනිති. එදා වේදිකාවේ සිටියවුන් එසේ පදම්වු සැබෑ දක්ෂයින්ය. දාහක් දෙනාගේ අත් පොළසන් මැද සෙභාව වේදිකාවට හඳුන්වා දෙන එම් එස් බෝල බෝල මැටිවලින් පටන් ගෙන අවසන් කරන්නේ නිවේදකයා විසින් අතින්ද ඇදගෙන විත් තව එකක් ගැයීමට පෙරැත්ත කිරීමෙනුත් පසුවය. ඇන්ටන් ජෝන්ස් තවත් සුවිශේෂ චරිතයක්ය. වාදක මණ්ඩලයේ සියල්ලන්ම සහ නිවේදකයාවත් හිටිවන බයිලා රැසකින් නැවත හඳුන්වාදී ඔහු වේදිකාවෙන් සමු ගනී. පෝල් ප්‍රනාන්දු වේදිකාවේ ඒ කොනටත් මේ කොනටත් ගායනා කරමින් ඇවිදින්නේ ඔහුටම ආවේණික රංග ශෛලියකිනි. මැක්ස්වල් මෙන්ඩිස් වේදිකාවට ගොඩවෙන්නේ ආම්පන්න ගොඩක් සහිතවය. මම බොහොම බයවුණා ගීතය ගයන විට මිනී ඔළුවක් පෙට්ටියක් තුළින් එළියට ඇදෙන්නේ කවුරුත් නොසිතූ වෙලාවකය. මේ එක් එක් ශිල්පියාගේ ඔවුන්ට ආවේණික ශෛලීන් ගැන ලියන්නට ගියොත් එය දීර්ඝ පුස්තකයක් වනවා නොඅනුමානය.
ඒ.ඊ.මනෝහරන් ද්‍රවිඩ සම්භවයක් ඇති, ලාංකීය සංගීත වේදිකාව ඉදිරියට තල්ලු කල රසවතෙකි. මොහු එකල ඉතාම ජනප්‍රිය ශිල්පියෙක් විය. සූරියකුමාර් මුත්තලඝා, කලාවතී පසු කාලයක වේදීකාවට ගොඩවිය. ෆ්‍රෙඩී සිල්වා- කලාවතී යුගයත් අමතක කරනු නොහැකිය. තව කියාගන්නට උවමනා සහ අමතක වූවන්ද බොහෝය. මේ සියල්ලක් අතරේම වේදිකාව පිනවු තවත් අංගයන් රාශියක් විය.
1970 -1980 සංගීත සන්දර්ශන වේදිකාව තුළ වාදක මණ්ඩලයට විටින් විට සුළු විවේක කාලයන් ලබාදේ. ඒ කාලය තුළ වේදිකාවෙන් පිටුපසත් වේදිකාව මතත් බොහෝ අපූරු දේ සිදුවිය. ඉන් අප වැඩිපුරම දුටුවේ වේදිකාව මත සිදුවූ දෑය. මෙවැනි අවස්ථා සඳහා සංවිධායකයින්ට අපූරු සම්පත් රාශියක් හිමිව තිබුණි. කුමුදිනි ෆයර් ලිම්බෝ ඉන් එක් විශේෂාංගයකි. ඇය ඉතා දක්ෂ නළඟනකි. බිකිනියක් වැනි ඉතාම කෙටි ඇඳුමකින් සැරසී, හරස් අතට සවි කර තිබු දණ්ඩකට ගිනි දල්වා ඒ යටින් දෙපා ඈත්කර රිංගා ඒමේ දර්ශනය අපට මහත් ආස්වාදයක් ගෙන දුන්නකි. රත්නසිරි මාවද ඇදගෙන වේදිකාව අසලට රිංගාගන්නේ ඒ අවස්ථාව මැනවින් ග්‍රහණය කරගන්නටය. දක්ෂ නැටුම් ශිල්පියෙක්වූ රෝලන්ඩ් පෙරේරා මෙවන් නැටුම් සංවිධායකයෙක් විය.
නවනන්දන විජේසිංහ, ෆ්‍රෙඩී සිල්වා ගීත ගායනයට අමතරව නොයෙකුත් විකට රංගනයන්හී යෙදුණි. කාට කාටත් අමතකවී ඇති නවනන්දන විජේසිංහ දක්ෂ නළුවෙක් මෙන්ම ගායනා හැකියාවක්ද තිබූ අයෙක්ද බව මතකය. මංගල ප්‍රේමදාස තවත් විශේෂ චරිතයකි. කුරුල්ලන්, සතුන්, වාහන ආදියෙන් පිටකරනා ශබ්දයන් මොහුට ඒ ලෙසින්ම කර පෙන්වීමේ හැකියාව තිබුණි. ඒ නැරඹීම සඳහාම පිරිසක් පැමිණෙති. මොවුන් ඒ යුගයෙන් පසු කොහේ ජීවත්වනවා දැයි දන්නේ නැත. මුවන් පැලැස්ස ආශ්‍රිතව විනාඩි කිහිපයක වැඩ සටහනට විජේරත්න වරකාගොඩ, රත්නාවලි කැකුණවෙල, ගැමුණු විජේසූරිය සහභාගි විය. විනෝද සමයද සංගීත වේදිකාවට ආලෝකයක් ගෙන දුන් බවත් කිව යුතුමය. සැමුවෙල් රුද්‍රිගු, බර්ටි ගුණතිලක, ඇනස්ලි ඩයස් වැනි මහා කලාකරුවෝ අතරේ ධර්ම ශ්‍රී මුණසිංහයන්ද විටින් විට සහභාගි විය. විස්ලින් නිහාල් නම්වූ නිහාල් ජයවර්ධන විස්ලින් කරනා අවස්ථාවන්ද මේ ගොන්නේම අංගයක් බැව් සිහිපත් වේ.
සංගීත සංදර්ශන නැරඹීමත් 70-80 දශකයේ ජීවත්වූ මිනිස්සුන්ගේ ප්‍රධාන විනෝදාංශයක් විය. මේවා ගැන ලිවිය යුතු දේ පර්යේෂණ ග්‍රන්ථයක් ලෙස හෝ එළිදැක්වීම ,උවමනාවක් සහ වගකීමක් ඇති කෙනෙකුගේ අතට පත්කරවීම නම් මේ යුගය හදාරන කෙනෙකුට පසු කාලයකදී හෝ ප්‍රයෝජනයක් විය හැක.
ප.ළි.
අසමි දකිමි සොයමි බ්ලොගය ලියන විචාරක මහතාද මෙවැනි ලිපියක් බොහෝ කලකට පෙර ලියා ඇති බව දුටුවෙමි. http://jangun.wordpress.com/2012/04/

Monday, January 20, 2014

අවුල් වන්නට පෙර ..(26)…බයිසිකල් රේස්..


“කරුණාකර පාරෙන් ඉඩ දෙන්න. ඉදිරියෙන් එන වාහනය පාරෙන් ඉවත් කරන්න. ඔව්..තව ස්වල්ප මොහොතකින් ඔබ ඉදිරියට ඇදෙන්නේ කහවත්තේ ගුරුගේ මැණික් සංවිධානය කරන දීපචාරිකා මහා බයිසිකල් ධාවන තරඟයයි. කරුණාකර පාරෙන් ඉඩ දෙන්න “
ඒ දිනවල මෙවැනි නිවේදන නොඇසුණු කෙනෙක් හයිලෙවල් පාර අසබඩ පදිංචිවී සිටියා නම් , ඒ ශ්‍රවණාබාධිත පුරවැසියෙක් විය යුතුය. හයිලෙවල් පාරත් බයිසිකල් ධාවන තරඟත් අතර තිබුණේ ළබැඳි සම්බන්ධයකි.
මෙවැනි ධාවන තරඟ වසරකට කිහිප වතාවක් දක්නට ලැබේ. බොහෝමයක් සිංහල අවුරුදු කාලයට සංවිධානය කරන අතර ඉන් නොකඩවාම පැවැත්වූයේ කළුබෝවිල ලකී ක්‍රීඩා සමාජය මෙහෙයවූ බයිසිකල් ධාවන තරඟය සහ බක්මහ උළෙලය. එය අවසන් වන්නේ මහා සංගීත සංදර්ශනයකින්ය. අනිකුත් ධාවන තරඟ වාර්ෂිකව පැවත්වූ දැවැන්ත ව්‍යායාමයන්ය. ලේක් හවුස් ආයතනය, ජාතික ලොතරැයි මංඩලය, ගුරුගේ මැණික් මින් ප්‍රධාන ඉසව් මෙහෙය විය. ලංකාවේ පළමුවෙනි බයිසිකල් ධාවන තරඟය පවත්වා ඇත්තේ 1950 වසරේ යැයි අසා තිබේ. ලේක් හවුස් ආයතනය විසින් ජනතා සවාරිය, ලංකා සවාරිය වැනි දේ සංවිධානය කෙරුණි. පුවත් පත් මූලික කරගෙන සයිකල් සවාරි පැවැත්වීම එදා දක්නට ලැබුණු විශේෂ ලක්ෂණයකි.
ඇන්තනි සිමන්ස් ධාවන ශූරයා මේ වනවිට තරඟ පිටියෙන් ඉවත්වෙමින් සිටියේය. හයවරක් ලංකා ශූරයෙක්වූ මොරිස් කුමාරවේල් එවකට සිටි දක්ෂතමයා වූ අතර බොනිපස් පෙරේරා වැඩ පෙන්වන කාලයද විය. A.M.සුමනවීර,G.H.හෙන්ඩර්සන්, A.A.සුගතපාල ලෙස්ලි රූපසිංහ බයිසිකල් තරඟ පිටිය ආක්‍රමණය කරමින් සිටි අති දක්ෂයින් වූවා මෙන්ම N.කරුණාරත්න,B.J.සුමනසේකර,L.H.සරත්, කමල් පාලිත පසුකාලීනව පිටියට පැමිණි තරඟකරුවෝය. කාන්තා ඉසව්වද ඒ හා තරමටම ජනප්‍රිය මුත් පැදීමට ඇති දුර ප්‍රමාණයෙන් අඩුවිය. වසන්තා කහපොළ ආරච්චි, ඇලෝමා සිල්වා, P.L.රංජනි, කුමාරිහාමි දිසානායක වැනි සයිකල් සූරියන් මහත් ජනප්‍රිය විය. මේ සියලු ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් කොස්, දෙල්, බත්, පොලොස් වලින් ගොඩ නැගුණු පරපුරක් මිස උත්තේජක, විටමින් වලින් යැපුණු මිනිසුන් හෝ ගැහැනුන් නොවීය. මෙවැනි බොහෝ අය ගැන ලියන්නට බොහෝ දේ ඇති මුත්, මේවා කාලයේ වැලි තලාවෙන් වැසීයාම අභාග්‍යයකි. ත්‍රිවිධ හමුදාවත් පොලීසියත් පාපැදි ක්‍රීඩක ක්‍රීඩිකාවන් බොහෝමයක් අපට දායාද කර දුනි. ඉන් යුද හමුදාවත්, ගුවන් හමුදාවත් ප්‍රධාන තැනක් ගතී.
මේ අය අතරින් මා වඩාත්ම සිත්ගත් ක්‍රීඩකයා වූයේ රත්නපුරේ සුමනවීරය. ක්‍රීඩිකාව වූයේ පාදුක්කේ වසන්තා කහපොළ ආරච්චිය. කහවත්ත, රත්නපුර, ඇහැලියගොඩ ප්‍රසිද්ධ වූයේ මැණික් වලට පමණක් නොවේ. අපිට ඒ අවටින් ආ ඇන්තනි සිමන්ස්, සුමනවීර, සුගතපාල වැනි ක්‍රීඩකයින් මැණික්වලටත් වඩා වටිනා බව එදා මෙන්ම අදත් කිව යුතුව ඇත. සුමනවීරගේ ක්‍රීඩා ජීවිතයට රත්නපුරේ ලොකු කුඩා සියලුම ව්‍යාපාරිකයින්ගෙන් ලැබුණේ පුදුම සහයෝගයකි. ඒ බව එකල ඕනෑම කෙනෙක් දැනගෙන සිටියා මෙන්ම, කාර් වෑන් පුරවාගත් අය තරඟ පිටුපසින් කෑගසමින් ආවේත් ඒ ගැම්මටය. මොහු තරඟ දාහකට ආසන්න ප්‍රමාණයකට තරඟ වැදී ඇති අතර ඉන් හත්සීයකට වඩා පළවැනි දෙවැනි හෝ තෙවැනි ස්ථානයන් ලබා ගෙන ඇත. ඉන් තරඟ පන්සීයකට ආසන්න ප්‍රමාණයකින් පළවෙනි තැන ගෙන තිබේ. රත්නපුරයේ සිට කොලොන්නාව තෙල් සංස්ථාවට වැඩට ආවේත් ගියේත් බයිසිකලයෙනි. පුදුම නොවන්න. මේ සත්‍යයයි. ඔහු මන්නාරම සිට රත්නපුරට බොහෝ වතාවක් බයිසිකල් පැද ඇති බව මම අසා ඇත්තෙමි. හැතැප්ම 250ක් පමණ , එකල ඒ දුෂ්කර මාර්ගය, උදේ 5.30ට අරඹා හවස 6.00ට අවසන් කරන බවත් මම අසා ඇති තවත් කතාවක්ය. අද මම ලෝක පූජිත පාපැදි ශූර බ්‍රැඩ්ලි විගින්ස්ට ඇල්මක් ඇත්ද ,ඊට වඩා බොහෝ සේ A.M.සුමනවීර නම්වූ අපේ මිනිසාට ඇළුම් කලෙමි.
ඒ කාලයේ රේස් තිබුණේ ස්ටෑන්ඩර්ඩ් බයිසිකල් වලින් පමණි. දැන් මෙන් රේසින් වර්ගයේ ඒවා තිබුණේ නැත. බොහොමයක් තරඟ අවසන් වූයේ ගෝල්ෆේස් පිටිය අසලින් හෝ ලේක් හවුස් ආයතනය ඉදිරිපිටින්ය. මේ තරඟ සඳහා ලේක් හවුස් ආයතනය, ගුරුගේ මැණික්, පොහොර සංස්ථාව බෙහෙවින් දායක විය. ලේක් හවුස් ඉන් ප්‍රදානය. මේ දුප්පත් මිනිසාගේ දුප්පත් ක්‍රීඩාවක් විය. බොහෝ සයිකල් කරුවෝ අතින් වියදම් කරගෙන මේවාට සහභාගී වී ලැබෙන ත්‍යාගයද ,කුසලානයද උස්සාගෙන ආපසු ගෙදර යති. අපි කොල්ලෝ කට්ටිය තරඟ අවසානය හෙවත් “ෆිනිෂ්” එක බලන්නට දැක්වූයේ තදබල පෙරැත්තයකි. බසයේ නැගී ලේක් හවුස් හෝ ගෝල්ෆේස් අසලට වේලාසනින්ම යන්නේ ඔය උණ නිසාමය. හරි තැනක් අල්ලා ගැනීම එතරම් ලෙහෙසි පහසු නොවීය. වරින් වර ගුවන් විදුලියෙන් විස්තර ප්‍රචාරය කරන ලදි. හෙන්ඩර්සන් සයිකලයෙන් ඇද වැටුණු බවත්, සුමනවීරගේ ටයර් එකේ පැච් එකක් බවත්, බොනිපස් දැන් ඉදිරියෙන් සිටිනා බවත් කියන්නේ ගුවන් විදුලියයි. මේ වේලාවට තරඟය අවසන් විය හැකි බව අපි ගණනය කර ගන්නෙමු.
හෙන්ඩර්සන් සහ බොනී sprint එකට දක්ෂය. සුමනවීර සමග කඳු පැදීමට සමතෙක් නොවීය. එක් ප්‍රධාන තරඟයකදී අවසානය පෙනි පෙනී බොනිපස් සහ හෙන්ඩර්සන් කඟවේණුන් මෙන් ඉදිරියට ඇදුනෝය. අවාසනාවකට හෙන්ඩර්සන්ගේ පාපැදියේ ඉදිරි රෝදය ගැලවී විසිවුනි. බිම ඇද වැටුණු හෙන්ඩර්සන් බයිසිකලයත් කරගසාගෙන අවසන් සීමාව කරා ඇදුණේ පිටුපසින් ආ සුමනවීරට දෙවැනි තැන හිමිකරදෙමිනි. වාසනාවකට අනිකුත් තරඟ කරුවන් සිටියේ බොහෝ ඈතින්ය. හෙන්ඩර්සන් තුන්වැන්නා විය. තරඟය නිම කිරීමට ආසන්නයේදී පාපැදිය අඩපන වුවත්, තරඟකරු පාපැදිය සහිතවම තරඟ නිමාවේ මායිම් රේඛාව පසුකල යුතු බව මම පළමුව දැන ගත්තේ එදාය. එය ඉතා සංවේදි දසුනක් යැයි කිව යුතු නැත. බයිසිකල් ධාවන තරඟ වලදී ෆිනිෂ් එක ආසන්නයේ සිට නැරඹීමේදි ඇතිවන තිගැස්ම සහ අතපය හසුරුවා ගැනීමට නොහැකිවීම, ඔබත් දිනක අත්විඳ රසවිඳිය යුතුය. සුමනේ එක් තරඟයක් නිමකෙරුවේ දෙවැනියාවූ හෙන්ඩර්සන්ට වඩා පැයකුත් විනාඩි තිස් පහකට කලින් බවත් මට මතකය. තවත් තරඟයකදී සුමනවීර ලේක් හවුසිය අසලින් නිමා කරන විට තවත් තරඟ කරුවන් පිරිසක් තවමත් කොග්ගල පසුකර නැති බවත් ගුවන් විදුලියෙන් පැවසුවේ ප්‍රේමසර ඈපාසිංහයන්ය. බොනිෆස්, සුමනවීර සහ හෙන්ඩර්සන් යුගය ශ්‍රීලංකාවේ පාපැදි තරඟ ඉතිහාසයේ මා දුටු ස්වර්ණමය යුගයයි.
පාරෙන් අයින්වෙන්න යැයි හඬ ඈතින් ඇසෙන විට මම, ජෝරිස් ආනන්ද, රත්නේ ඇතුළු පිරිවර බාල්දිද, හිස් නෙස්ප්‍රේ ටින්ද පුරවාගෙන මග දෙපසට වී සිටින්නෙමු. ඒ ධාවකයින්ට වතුර ගැසීමටය. ප්ලාස්ටික් බෑග් එදා නොතිබු නිසා ඒවාට වතුර පුරවා, දමා ගැසීමක් නොවීය. වරක් අපූරු මෙන්ම බිහිසුණු වැඩක් සිද්ධවූයේ අපේ මිත්‍ර ජෝරිස් ආනන්දට පිංසිදුවෙන්නටය. මහා බයිසිකල් තරඟය වේගයෙන් කොළඹ දෙසට යාමට නියමිතය. ජෝරිස් ආනන්ද පාර අයිනේ උලාකමින් සිටි ගවයෙකුගේ නැට්ට කැරකුවේ හිතා මතා නම් නොවේය. ගවයා පාර මැද්දට පැන්නේ, ඉතා වේගයෙන් පොකුර පිටින් එන සයිකල් කරුවන් දෙසටමය. එකම ජංජාලයකි. තරඟකරුවෝ දහ පහළොස් දෙනෙක් එක ගුලියට පර මැද ඇද වැටිලාය. හරකා සතර අතේ දුවයි. ජෝරිස් ආනන්ද පේන තෙක් මානයක නැත. දවස් දෙකක් උණ ගැනී ගෙදරටමවී සිටියේ බයවුණු භයවිල්ලට යැයි වැඩිහිටියෝ කියන්නට ගති. තැළුණු සහ ඇදවැටුණු බයිසිකල් මොහොතකට ප්‍රමාද විය. බේරුණු උදවිය ෆිනිෂ් එක සොයා කොළඹ දෙසට හමා යන්නට විය. සම්පූර්ණ දෝෂාරෝපණය අහිංසක හරකාටය. නැට්ට කැරකවපු බව දන්නේ මමත් ආනන්දත් පමණි. අද රත්නේත්, ජෝරිස් ආනන්දත් ජීවතුන් අතර නැත.
බයිසිකල් ධාවන තරඟ වර්තමානයේ පවත්වන්නේ කෙසේද කොහේද කියා මම නොදනිමි. සුමනවීරගේ දියණියන් දෙදෙනා නම් අන්තර් ජාතික තරඟයන්ට සහභාගිවී ජයග්‍රහණ රැගෙන ආ ඇති බවත් පුවත්වලින් දැක ඇත්තෙමි. එවැනි දක්ෂයින්ටත් තවමත් රැකියා අවස්ථාවක් නැති බව කනගාටුවට කරුණකි. පුතුන් දෙදෙනාද සයිකල් ශූරයන් බව අසා ඇත්තෙමි. බොනිපස් පෙරේරා පසුකාලයකදි අපේ කළමනාකරු ලෙස ජපානයේ සංචාරයකට සහභාගිවූ නමුත් ඔහු සහ තවත් දක්ෂ ක්‍රීඩකයින් කීප පලක් නැවත පැමිණියේ නැත. මොරිස් කුමාරවේල් ඕස්ට්‍රේලියාවේ පදිංචියට ගොස් පසුකාලයකදී අභාවප්‍රාප්ත විය. සුමනවීර තවමත් නිරෝගී ජීවිතයක් ගත කරන බව මිතුරෙක් පැවසීය. ඇන්තනි සිමන්ස්ද එසේම යැයි අසා ඇත්තෙමි. ඔහු පාපැදි සවාරි ඉතිහාසය ගැන ඉංග්‍රීසියෙන් සහ සිංහලෙන් පොතක් ලියා ඇති බව කිව්වේ ,තවත් මම වැනිම බයිසිකල් රේස් පිස්සෙකි.
අදත් මම මේ සටහන ලියන්නට ගත්තේ සංගීත සංදර්ශන සහ බයිසිකල් රේස් ගැන ලියන්නට සිතාගෙන වුණත් අවසානයේ බයිසිකල් රේස් වලටම සීමා විය. ඒ කියන්නේ සංගීත සංදර්ශන ගැන ලියන්න වෙන්නේ වෙන දවසකය. දෛවය කියන්නේ මේකට විය යුතුය. මා උපන් ගමෙන් පිටව වෙනත් තැනක් ගැන සහ වෙනත් සිදුවීම් රාශියක් ගැන ලිවීමට උවමනා වුණත් මට තවමත් දෙල්කඳින් පිටව යෑමට බැරිව ඇත. මගේ ජීවිතයේ මතක හිටින සිදුවීම් වැඩියෙන්ම ඇත්තේ මේ භූමියේ විය යුතුය. ඊළඟ ලිපියෙන් පසුව වත් මම මගේ ගමනේ අනිකුත් ඉසව් කරා පිය නගන්නෙමි .

Tuesday, January 14, 2014

අවුල් වන්නට පෙර (25)….වාද බයිලා…


මම ඒ වෙනවට විටත් දෙල්කඳ ගංගොඩවිල ලොකු අම්මාගේ නිවසේ පදිංචිව සිටියෙමි. රාජකීය විදුහලට ඇතුල්වු දින සිට වසර 4-5ක් ඇතුළත මගේ හයවැනි නවාතැන් පොළ එතැනය. මට හත්වැනි නවාතැනටත් යන්නට සිදුවන බව කණින් කොනින් ඇසේ. මගේ රස්තියාදුකාර ජීවිතය එයට වග කිව යුතුය. ලොකු අම්මාත් ආච්චීත් මට පණ මෙන් ආදරයේය. මේ තීරණය ගන්නට යන්නේ ඒ නිසාය. සාකච්ඡා මූලික අවදියේය.
මහාචාර්ය්‍ය සුනිල් ආරියරත්නයන් වටිනා ශාස්ත්‍රීය කරුණු ඇතුළත් කර බයිලා කලාව ගැන පුස්තකයක් ලියා පල කල ඇත. එම පොත කියවීමට නොලැබුණත් එහි අඩංගු සමහර කරුණු පුවත්පත්වල පළවිය. බයිලා කලාව ගැන ලියවුණු පොත්පත් ඇස ගැටී නැත. නමුත් මා මේ ලියන්නේ මහාචාර්ය්‍ය තුමා ලියු ශාස්ත්‍රීය කාරණා නොව , මම මගේ ගැටවර යුගයේ දුටු වාද බයිලා කලාව ගැනය.
අදටත් වාද බයිලා සංදර්ශන නැරඹිය හැක. දැන්නම් බොහෝ විට ඇත්තේ රූපවාහිනි මැදිරිවල සිදුවන රූ ගත කිරීම්ය. පොල්කොට හිටවා ඒ මත ලෑලි අතුරා, තහඩුවලින් හෙවිලිකල වේදිකාව මත සියල්ල සිදුවිය. මේවා සංදර්ශන කියනවාට වඩා වාද බයිලා තරඟ යැයි කීම නිවැරදිය. හැමෝම තරඟ වැදුණේ කුසලානයක් ඇතුළු යම් මුදල් ප්‍රමාණයක් සඳහාය. ඒය කීයක්ද කියා කිසිවෙකුත් නොදනී. නුගේගොඩ අවට ගම්වැසියන් මේ වාද බයිලා තරඟ නැරඹීමට දැක්වූයේ පුදුම උනන්දුවකි. මගේ ප්‍රියතම විනෝදාංශයක් වූයේ වාද බයිලා නැරඹීමයි. මේ තරඟ නුගේගොඩ , මහරගම, දෙහිවල ප්‍රදේශවල නිතර සංවිධානය විණි. අපේ කට්ටිය සමහර අවස්ථා වලදී දෙහිවලට පයින් ගොස් නැවත පයින්ම පැමිණෙන්නේ මේ පිස්සුව තදින්ම වැළඳී සිටි නිසා යැයි සිතේ.
වාද බයිලා වේදිකාවේ ඉදිරියෙන්ම විශාල කුසලානය පෙනෙන්නට තබා තිබේ. ඒ හැර අනිකුත් කුසලානද වට කර ඇත.පොල්කොට වේදිකාවේ මැද්දට වන්නට අර්ධ වක්‍රාකාර ලෙස පුටු තබා ඇත්තේ ශිල්පීන් සඳහාය. 12-14 වැනි ගායකයින් ප්‍රමාණයක් මේ වැඩේට හවුල්වේ. ඔවුන්ටත් පිටුපසින් ප්‍රේමදාස කළු ආරච්චි ප්‍රමුඛ වාදක මංඩලයේ තිදෙනා හෝ හතර දෙනාය. මැණ්ඩලින්, වයලින්, බොන්ගෝ වැනි වාදක භාණ්ඩ හතරක් පහක් පමණි. එදා සිටි ජ්‍යේෂ්ඨම වාද බයිලා ශිල්පියා වූයේ මරදානේ රූබන්ය. වොලි බැස්ටියන්, එම්.එස්. ප්‍රනාන්දු වැනි අය වාද බයිලාවලින් ඉවත්වී කෝරස් බයිලා ගායනයට පිවිස තිබුණි. නමුත් එම්.එස් ගේ ගෝලයා රත්මලානේ මිල්ටන් සිල්වා වාද බයිලා පිටියේ කප් ගැසූවෙකි. මරදානේ රූබන්ගේ ප්‍රසිද්ධ ගෝලයා වූයේ තොටළඟ කුසුමපාලය.
එදා බයිලා ගායකයින් බොහෝ විට දෙහිවල, ගල්කිස්ස්, මොරටුව වැනි වෙරළබඩ පෙදෙස්වලින් සහ මරදාන, කොම්පඤ්ඤ වීදිය, තොටළඟ වැනි නාගරික ප්‍රදේශවලින් බිහිවූවන්ය. බොහෝ විට බයිලා කලාව හැර මොවුන්ගේ ප්‍රධාන විනෝදාංශය වූයේ මත්පැන සහ දුම්බීම යැයි කිවහොත් ඒ පරපුරේ උදවිය මා සමග අමනාප නොවෙනු ඇතැයි කියා සිතමි. ඒ ඇත්තමය. පාන්දර තුන හතර වෙනකම් විවෘත වේදිකාවේ ,නොකඩවා නොයෙකුත් මාතෘකා සහ තාල රාග අනුව එ සැණින් පද නිර්මාණය කර ගැයීම ලේසි ඵාසු කටයුත්තක් නොවේ. අඩියක් පුඩියක් නොගසා ඔය වැඩේ කරන්නට නම් ඔහු විශ්වකර්මයෙක් විය යුතුය. මොවුන් අනිකුත් ශිල්පීන් මෙන් කඩවසම් නළු ස්වරූපයක්වත්, දිලිසෙන ඇඳුම් පැළඳුම් වලටත් ලොල්වූ අය නොවීය. ඔවුන් අප ඔබ වැනි ඉතාමත් සාමන්‍ය ජීවිත ගතකළ පහළ මධ්‍යම පාංතිකයන් හෝ ඊටත් පහළින් සිටි උදවියයි. මුන් බොහෝමයක් සුන්දර නිර්ව්‍යාජ මිනිසුන් විය. ඔවුන් ගැන යමක් සඳහන් කිරීම වාද බයිලා පිස්සෙක් වූ මගේ යුතුකම යැයි මම සිතමි.
වොලී බැස්ටියන්ගෙන් පසු වාද බයිලා ගුරු පරපුරු දෙකක් විය. මරදානේ රූබන් ගුරුවූ තොටළඟ කුසුම්පාල, කොම්පඤ්ඤ වීදියේ ආනන්ද තිස්ස වැනි අයත්, එම්.එස්.ගේ ගෝල මිල්ටන් සිල්වා ගුරුවූ, රත්මලානේ ටිඩි ගුණතිලක, මොරටුවේ ඒසිරි, පර්සි වැනි වෙරළබඩ උදවියත් ඒ පරපුරු දෙක විය. සිරිවර්ධන නම් ගුරුට ගෝලවූ කිරිබත්ගොඩ පවුලිස් අමතක නොකළ හැක. ඒසිරි , පර්සි ,වසන්ත මදුරාවල යන අය ආධුනිකයෝ වූහ. මොවුන් සියල්ලම එකෙනෙකට බැඳුණු යහළුවන් රැළක් විය. බයිලා පිටියේ වාද කරගත්තෝ වූහ. නමුත් ඔවුන් අතර සුන්දර වදන් මාලාවක් විය. එකිනෙකා තුළ සුහද ආමන්ත්‍රණයක් විය. අද අපට නැත්තේද එයයි.
රූබන් අයියා ඉතා උස මහත පුද්ගලයෙකි. සුදු සරමත්. සුදු කමිසයත් හැඳ කළු කෝට් එකක් උඩින් පළඳින මොහුගේ මුහුණ මධුවිත නිසාමද නිතරම පිම්බී තිබුණි. මරදානේ චොප්පෙලාගේ මිතුරෝ විය යුතුය. ඇත්තටම රූබන් අයියා මරදානේ හොඳ කකුලකි. මොහුගේ ප්‍රධාන ගෝලයාවූ තොටළඟ කුසුම්පාල අපට සිටි සුපිරි ගණයේ වාද බයිලා ශිල්පියෙකි. මොහු වාද බයිලා කලාව වෙනුවෙන් බොහෝදේ ඉතිරි කරන්නට වෙර දැරුවේය. මොහු වාද බයිලා සංගමයක්ද ආරම්භ කළේය. ඉතාමත් පිරිසිඳුව හැඳ පළඳින මේ ශිල්පියා සුදු සරමත් කමිසයත් සුදු බඳ පටියත් බඳියි. “කොණ්ඩේ බාම්” ගල්වා මැනවින් හිස පීරා සිටියෙය. අපූරුම ශිල්පියා වූයේ කිරිබත්ගොඩ පවුලිස්ය. මොහු හැබෑවටම තට්ටයෙකි. සිහින් සිරුරක් හෙබි පව්ලිස් ඇන්දේ කලිසම සහ කපටි සූට් එකට වඩා සරල, එවැනි සුදු කමිසයකි. පැල්ඳුවේ රබර් සෙරෙප්ප්ය. කිරිබත්ගොඩ තට්ටයා නම්වූ මොහු නැති වාද බයිලා තරඟයක් වැඩක් නැත. මොහුගේ වදන් සහ අංග චලනයන් ඉතාමත් උපහාසාත්මකය. අපේ කට්ටියගේ වීරයා වූයෙ පව්ලිස් උණත් මම ඇලුම් කළේ කුසුම්පාලටය.
වාද බයිලා තරඟයකදී පළමු වටය වෙන් වන්නේ බුදුගුණ ගැයීමේ අවස්ථාවටය. දෙවනුව තම තමන්ගෙ අනිකුත් ආගම් සම්බන්ධවය. මොවුන් අතර ක්‍රිස්තු භක්තිකයින්ද බොහෝ විය. ඉන් අනතුරුව දෙමව්පිය වරුණයි. ඉන් පසුව තම බයිලා ගුරුවරුන් සිහිකොට ගැයෙන ඉතාම සංවේදි වටයයි. වේදිකාවේම එකට ගයනා තම ගුරුන්ටත් කපිරිඤ්ඤා තාලයෙන් ගුණ වැයීමත්, ආසනයෙන් නැගිට ගුරුන් සිටිනා පුටුවට ගොස් නමස්කාර කිරීමත් ඉතා සංවේදිජනකය. ඉන් අනතුරුව අවට ප්‍රදේශයත්, සංවිධායක මඩුල්ලත් අළලා ගායනයේ යෙදී තරඟය අරඹයි. ඒ කාලය තුළ පහළට ගොස් අඩිපුඩු ගසන්නේත්, සිගරට් බොන්නේත්, විහිළු තහළු කරගන්නේත් ගුරු ගෝලයන් එකටමය. ඒ ඔවුන් සියල්ලෝම වැඩිහිටියන් නිසාය. බොරු සෝ නැත. මා අදටත් ඔවුන් සිකරන්නේ නිර්ව්‍යාජ කලාකරුවන් ලෙසය. ඔවුන්ට නොතිබුණේ මුදල් පමණය. හැම හොඳ එකාටම අඩුවෙන්ම ඇත්තේ ඔන්න ඔය සල්ලිය.
බයිලා තාල කිහිපයක්ම විය. අප කවුරුත් දන්නා කපිරිඤ්ඤා වලට අමතරව ආයම්මා, මිඥ්ඥමායි, ආතර් සිංඤෝ, උසි උසී යනුවෙන් තාල බොහෝමයක් විය. හතරකොන, අටකොන, දහසය කොන වැනි භාශාව උරගා බලන තාලද විය. නොයෙකුත් තාල, රාග සහ මාතෘකා මත ඇදීයන වාද බයිලා තරඟත් පාන්දර දෙක තුන වෙන විට අවසන්ය. අපි පයින්ම නිවෙස් කරා ඇදෙන්නෙමු.
පසුවදාට ඩයස් මුදලාලිගේ තේ කඩේ මේස වලට තට්ටු කරමින් අපේ කට්ටියගේ වාද බයිලා තරඟ පැවැත්වේ. සමාජයේ සමහරක් උදවියට නිකම්ම නිකම් බයිලා කාරයන්වූ මේ දක්ෂ ශිල්පීන්ව අපට නම් එසේ නොවීය. අප ඔවුන් අනුගමනය කරමින් විනෝද වූහ. අනිකුත් කලාකරුවන් පවා මොවුන්ට බෙදුවේ අමුතු හැන්දකින්ය. ඒ අපේ එවුන්ගේ නොදන්නා කම විය යුතුය. කොන්ඩ සමන් සහ ජෝරිස් රංජි මේසේ දෙපැත්තේ සිට වාද බයිලාවලින් ගසා ගනී. අපි අත්වැල් අල්ලන්නෝ වෙමු. නැතහොත සක්ක ගසන්නෝය. පසු කාලයකදී මමත් ඔවුන් හා උරෙන් උර ගැටී වාද බයිලා හරඹයේ යෙදුනෙමි. වැඩිහිටි තරුණයෝ අඩිපුඩි ගැසුවත් අපේ වයසේ අයට කිසිදිනෙක නොලැබුනි. අපි හොරෙන් සිගරට් ඉරුවෙමු. ඒ සොඳුරු මතකයන් කෙසේ ලියා අවසන් කරන්නද?
මගේ මේ ගමන් බිමන් සහ දඩාවතේ යෑම ගෙදරට ආරංචි වී අවසන් බව මට හොඳ හැටි වැටහේ. වෙනස් කම් කිහිපයක් සිදුවෙන්නට නියමිතය. මම උසස් පෙළ පංතියට යෑමට සුදානම් විය යුතුය. කොට කලිසමෙන් දිග කලිසමට මාරුවීමට කාලය හරිය. වසර හතරක් එකම පන්තියේ සිටි අයගෙන් වෙන්ව වෙනත් වෙනත් විෂය ධාරාවන්ට ඇතුළත්වීමටත් නියමිතය. අළුත් නවාතැනක් ගැනත් කතාබහය. ඒ අතරතුර රටේ පාලනයේද උඩි යටිකුරුවීමක් නියමිත බව මැතිවරණයට උනන්දුවූ අය කථාවෙති. මම විමසිල්ලෙන් බලා සිටියෙමි.
ප.ළි.
මගේ ආදරණීය බිරිඳ අසන්නේ මගේ කතාව නොලියා වෙනත් වැල් වටාරම් ලියන්නේ ඇයි කියාය. ඒ වටපිටාව නොලියා මගේ කතාව ලිවීමට නොහැකිය. මම ඒ අතීතය රස විඳිමි. ගංගොඩවිලින් පිටව යාමට පෙර ලියා තැබිය යුතු තවත් රසවත් කළා සහ ක්‍රීඩා අංගයන් දෙකක් ඇත. ඒ මගේ කාලයේ සංගීත සංදර්ශන සහ බයිසිකල් රේස්ය. එය අද ලිවීමට ගියහොත් දිග වැඩිවෙනවා නිසැකය. ඊළඟ කොටසින් ඒ ගැන ලියා මම ගංගොඩවිලෙන් පිටව යන්නෙමි.
කැමති නම් මෙයට සවන් දෙන්න..පළවෙනි ක්ලිප් එකේ තියෙන වචණ වලට නිවැරදිව සවන් දෙන්න!!! අපිට අහුලා ගත යුතු දේ බොහෝ ඇත. ඒවා කොයි කාගෙත් බුද්ධි වර්ධනයට ඉවහල් වේ.

Wednesday, January 8, 2014

අවුල් වන්නට පෙර (24)……යු.ඩි.රත්නසිරි


මගේ ජීවිතයේ බොහෝ විනෝදකාමි හෙවත් ජොලිබර වැඩ කටයුතු බොහෝමයකට මුල පිරුවේ මා මිත්‍ර යු. ඩි. රත්නසිරි නොහොත් රත්නේ සමගය. පසුකාලීනව ඔහු හා සමග තිබු සියලු සම්බන්ධකම් ගිලිහී ගියේ මට දෙල්කඳින් බැහැරව නැවතීසිට පාසැල් යාමට සිදුවූ නිසාය. ඇවිද්ද පය බ්ලොග් සටහන ලියන අපේ සුධීක, මගේ පසුගිය ලිපියට දැක්වූ අදහස අනුව රත්නේ ජීවිතයෙන් සමුගෙන ගොස් අවසන්ය. ඔහු කියන තෙක් මම ඒ ගැන නොදැන සිටියෙමි. ජීවිතයේ හැටි එසේමය. මතක පමණක් ඉතිරිකර නැවත යා යුතුමය. ආදරණීය රත්නේ….මම ඔබට නිවන් සුව පතමි.
1970-1980 දශකය තුළ සිංහල චිත්‍රපටි 300ට ආසන්න ප්‍රමාණයක් ප්‍රේක්ෂකයා වෙත තිළිණ කර තිබේ. මමත් රත්නේත් චිත්‍රපටි නරඹන යුගයේදීත් නිතර නිතර අළුත් සිනමාපට මුදාහැරිණි. මින් බොහොමයක් කොල්ලා-කෙල්ල, දුෂ්ටයා, විහිළු, ෆයිට්, සිංදු අඩංගු වාණිජ රැල්ලේ චිත්‍රපට විය. රත්නේ මහත් ඇල්මක් දැක්වූයේ මෙවැනි නිර්මාණ නැරඹීම සඳහා පමණය. මේ අතර තුර වරින්වර කලාත්මක සිනමා කෘති බිහිවූ අතර, මෙවන් වෙනස් ආකාරයේ චිත්‍රපට රස විඳීමටත්, එම චිත්‍රපට මොනවා දැයි හඳුනා ගැනීමටත් ඒදා පටන්ම මට පුංචි ඉවක් තිබිණි. ඒයට හේතුව වන්න ඇත්තේ රාජකීය විදුහලේ නවරඟහල විය යුතු යැයි මම සිතමි.
සමස්ත ලංකා පාසැල් නාට්‍යය තරඟ පැවත්වූයේ නවරඟහලේ නිසා පාසැල් අහවරවී එක දිගටම මෙම නාට්‍යය නැරඹීම අප පුරුද්දක් කරගෙන සිටියෙමු. මා මිත්‍ර මහනාම රණසිංහ මතක් කරදුන් පරිදි මේ තරඟ විනිශ්චය කිරීමට පැමිණියේ මහගම සේකර, හෙන් රි ජයසේන, ආචාර්ය ප්‍රේමදාස උඩුගම වැනි බොහෝ ඇසූ පිරූ තැන් ඇති උදවියය. මොවුන්ගේ දේශන, සාකච්ඡා මට වෙනස් ආකරයේ නිර්මාණ හඳුනාගැනීම සඳහා ඉවහල් වන්නට ඇත. මේ යුගය සියලු කළා කටයුතුවල ස්වර්ණමය යුගය යැයි මට හැඟේ. පසු කාලයකදී නාට්‍ය නැරඹීම අතහැරිය නොහැකි පුරුද්දක් බවට පත්විය. ඒ නම් අමරබන්දු රූපසිංහ නම් ඒ ශ්‍රේෂ්ඨ වැඩිහිටි මාධ්‍යවේදියාගේ ඇසුර නිසා යැයි සිතමි. සමාජය තුළින් මා ලැබූ දැනුම එකතු කරගත්තේ, කාලයෙන් කාලයට ඇසුරු කිරීමට ලැබුණු ඔවැනි පුද්ගල චරිත හරහා බව නම් නිසැකය.
අප ගම් ප්‍රදේශය අවට සිනමාහල් පහක් විය. මින් ලැවීනියා සිනමාහල ඉංග්‍රීසි චිත්‍රපට හෝ නැවත ප්‍රදර්ශනය කෙරෙන සිංහල චිත්‍රපට සඳහා වෙන්විය. චිත්‍රපට බෙදාහැරියේ සිනමාස් සහ සිලෝන් තියටර්ස් ආයතන දෙකෙන් පමණක් බැව් මතකය. මෙය සියයට සියයක් නිවැරදි දැයි මම නොදනිමි. සිනමාස් සමාගමේ චිත්‍රපට, නුගේගොඩ කුයින්ලන් සහ මහරගම අනුෂා සිනමාහල් වලත්, සිලෝන් තියටර්ස් චිත්‍රපට නුගේගොඩ මෙට්‍රෝ සහ මහරගම නැෂනල් සිනමාහල් වලත් ප්‍රදර්ශනය කෙරිණි. දෙමළ චිත්‍රපට පාමංකඩ ඊරෝස් සිනමාහලේදි නැරඹිය හැක. පසුකාලීනව 1983 මූසල ජූලියේදී ඊරොස් ඇතුළු සිනමාහල් කිහිපයක් මුග්ධ මිනිසුන්ගේ අතින් ගිනිබත් කෙරිණි. බොහෝ සිනමාහල්වල ගැලරියේ ආසන මකුනු රජ දහන් විය. ගැලරියට යනවා නම් කාඩ්බෝඩ් කෑල්ලක් අරගෙන යන්නේ සීට් එක උඩින් තබා වාඩිවි මකුණන්ගෙන් බේරිමටය. එසේ නොමැතිනම් ආසනය උඩ යටි පතුලෙන් ඉඳගෙන චිත්‍රපට නැරඹූ අවස්ථාද තිබේ.ඒ තුල නොයෙක් අකටයුතුකම් සිදුනොවුනාද නොවේ. ගැලරි සංස්කෘතිය ගැන වෙනමම ලිවිය යුතුය. කෙසේ වෙතත් මේ මිහිරි මතකයන්ය.
රත්නසිරිලාගේ තේ කඩයට හේත්තුකර ,චිත්‍රපට දැන්වීම් ඇලවීමට ලෑලි පුවරු දෙකක් විය. අවට සිනමා ශාලා දෙකකින් මේවා සපයා තිබු අතර මේ වෙනුවෙන් මාසයකට වරක් හෝ දෙවරක් අදාළ සිනමාහලේදී දෙදෙනෙකුට නොමිලයේ චිත්‍රපට නැරඹීමේ පහසුව සලසා තිබුණි. ළැලී පුවරු දෙක රැක බලා ගැනීම අපගේ රාජකාරියකි. එකල පුවත්පත්වල චිත්‍රපට දැන්වීම් එකම පිටුවක පලකිරීමත්, මිනිසුන් ඒවා කියවා බැලීමත් ජනප්‍රිය අංගයක් විය. මෙම දැන්වීම්වල අදාළ චිත්‍රපටියේ නමට යටින් වරහන් තුළ “පාස් සහ පහසුකම් අත් හිටුවා ඇත” යනුවෙන් වදන් පේළියක් ලියවී තිබුණා, මගේ යුගයේ අයට මතක ඇති යැයි සිතමි. ඒ සිනමා පටය ප්‍රදර්ශනයට නිකුත්කර සති දෙක තුනක් වෙන තෙක් පමණය. එවිට රත්නේගේ අර මා මුලින් කියු පාස් පාවිච්චි කර නොමිලේ චිත්‍රපට නැරඹිය නොහැක. සිනමාහල් පිරී ඉතිරී යන්නේ මුල් සති දෙක තුන අතර බැවින් පාස් සහ පහසුකම් අත්හිටවනු ලැබේ. පහසුකම් යනු හමුදාවට සහ පොලිසීයට චිත්‍රපට නැරඹීම සඳහා ලබා දී තිබු සහනයක් යැයි යාන්තමට මතකය. අපේ විචාරක තුමා මේ ගැන දැනුවත්ව ඇතැයි මම සිතමි.
චිත්‍රපටයේ පළමු දිනයේ දර්ශනය නැරඹීම සඳහා තිබුණේ ගුටිබැට, රණ්ඩු සරුවල් දක්වා දිවෙන තදබදයකි. ශත 55 ගැලරියේත්, 1.10 දෙවැනි පංතියේත් ටිකට් පෝලිම් හැසිරවීමට පොලිසිය කැඳවූ අවස්ථාත් නැතුවා නොවේ. සිනමාහල් සේවකයෙක් ඔබගේ මිතුරෙක් නම් එය විශේෂ වරප්‍රසාදයක් විය. පළවෙනි දර්ශනය නැරඹීමේ පිස්සුව රත්නසිරීට තදින්ම වැළඳී තිබුණි. අපි දෙදෙනා “අළුත් පිචැර් එකේ ෆස්ට් සෝ” එක නැරඹූ අවස්ථා බොහෝය. වේලාසනින් ගොස් පෝලිමටවී ඉන්නේ මමය. රත්නසිරිගේ මුදල් නිසා මට මගේ ශ්‍රමය මුදාහැරීමට සිදුවේ. චිත්‍රපටයක් බලන්නට තියෙනවානම් පැයක් දෙකක් පෝලිමේ සිටීම මට එතරම් ගැටලුවක් නොවීය.
මේ කාලය වනවිට සිංහල සිනමාවේ ජනප්‍රිය තරුවූ වූ ආනන්ද ජයරත්න, ජීවරානි කුරුකුලසූරිය, සන්ධ්‍යා කුමාරි, අනුලා කරුණාතිලක වැනි අය සිනමාවට සමුදෙන යුගය. ගාමිණි ෆොන්සේකා රජ කරන යුගයත් විජය කුමාරණතුංග, තිස්ස විජේසුරේන්ද්‍ර ස්ථාපිත වෙමින් තිබූ කාලයත් කීවාට වරදක් නැත. ඔස්වල්ඩ් ජයසිංහ, සුදේශ් ගුණරත්න, බැප්ටිස්ට් ප්‍රනාන්දු, සේනාධීර රූපසිංහ, රෝයි ද සිල්වා වැනි අයද ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රවීණයන් වූහ. මාලනි ෆොන්සේකා එදාත් රැජිනම විය. ගීතා කුමාරසිංහ, ස්වර්ණා මල්ලවාරච්චි, සෝනියා දිසා, ජෙනිටා සමරසිංහ,අනෝජා වීරසිංහ කරළියට පැමිණෙන කාලයය. නීටා ප්‍රනාන්දු, ස්වර්ණා කහවිට, සුමනා අමරසිංහ, ශ්‍රියානි අමරසේනද හරි ප්‍රසිද්ධය. දුෂ්ටයින් රාශියකි. ඩොමී ජයවර්ධන, අශෝක පොන්නම්පෙරුම, පියදාස ගුණසේකර, එච්.ඩි.කුලතුංග, පියදාස විජේකෝන් වැනි අය ඒ ගොන්නේය. සටන් නළුවන් සිනමාවට දුන් දායාදය අදත් කිසිවෙක් සැලකිල්ලට නොගනී. රොබින් ප්‍රනාන්දු, ඇලෙක්සැන්ඩර් ප්‍රනාන්දු, බන්දු මුණසිංහ, රෙක්ස් කොඩිප්පිලි ප්‍රධාන පෙළේ සටන් නළුවෝය. විලසන් කරූද සිනමාවට අවතීර්ණ විය. ඔහු කිරුලපන වැසියෙකි.
සිංහල සිනමාව ඒ තරම් දුරක් ඔසවා තබන්නට දායකවූ තවත් රංගන ශිල්පීන් කොටසක් විය. ඔවුන් හැඳින්වූයේ විකට නළුවන් ලෙසය. ඒ යෙදුම කොතරම් සාධරණ දැයි මට නොවැටහේ. හියුගෝ ප්‍රනාන්දු, දොන් සිරිසේන, ඩී.ආර්.නානායක්කාර, බි.එස්.පෙරේරා, ඇන්තනි සී පෙරේරා, ජෝ අබේවික්‍රම ඉන් ප්‍රමුඛයෝය. ප්‍රෙඩි සිල්වා ජනප්‍රිය වෙමින් සිටියේය. ක්‍රිස්ටි ලෙනාඩ්, එල්.එම්.පෙරේරා යුගය අවසන් වෙමින් පැවති අවධියය. ලිලියන් එදිරිසිංහ, පර්ල් වාසුදේවී, දෙනවක හාමිනේ, ශාන්ති ලේකා චිත්‍රපටවලට නැතුවම බැරි විය. මාක් සමරනායක, ඩේවිඩ් ධර්මකීර්ති, වින්සන්ට් වාස් වැඩිහිටි චරිත රඟ පෑ ප්‍රවීණයන් විය. මේ අතර සමාජශාලා නළඟනන්ගේ චරිතයකුත් චිත්‍රපටයට රිංගවීමට අධ්‍යක්ෂකවරයා වග බලා ගනී. හෙලන් කුමාරි, ෆරීනා ලායි එවැනි සුරූපි නිලියන්ය. ඒ පැද්දිලි, නැළවිලි රත්නසිරිලාගේ අපේ ලෝකය පද්දන්නට මෙන්ම නලවන්නටද බොහෝ ඉවහල් විය. මට අමතක නම් බොහෝය.
ජෝ අබේවික්‍රම, ටෝනි රණසිංහ, සිරිල් වික්‍රමගේ, සෝමසිරි දෙණිපිටිය, අමරසිරි කලන්සූරිය,රවීන්ද්‍ර රන්දෙනිය,ස්වර්ණා මල්ලවාරච්චි,අනෝජා වීරසිංහ දෙනවක හාමිනේ වැනි ප්‍රවීණයන් වෙනම කුලකයකට දමා වෙනම්ම කතා කල යුතුය. මේ කොටසට අයත් තව බොහෝ අය ඇත. ඒවා ගැන ලියන්නට ගියොත් මගේ කතාව පසෙක දමා වෙනම ලිපි පෙළක් ලිවිය යුතු වෙනවා නිසැකය. සිංහල සිනමා වංශ කතාව බොහෝ රසවත්ය. මේ සම්බන්ධව ඒ.ඩි.රංජිත් කුමාරයන්ගේ පුත් නුවන් නයනජිත් ලියූ සාරගර්භ පුස්තකය මට පරිත්‍යාග කළේ මගේ ආදරණීය රංගන ශිල්පී මස්සිනා නිමල් පල්ලෙවත්තය. ඒ තවත් කතාකළ යුතුම පුද්ගල චරිතයකි. අවාසනාවකට මගෙන් මේ වටිනා පොත ඉල්ලාගත් හාදයා මට එය නැවත ලබා නොදුන්නේ පට්ටපල් බොරුවක්ද ඇද බාමිනි.
ගාමිණි-මාලිනි, ඔස්වල්ඩ්-ශ්‍රියානි, රෝයි-සුමනා, විජය-ගීතා, රවීන්ද්‍ර-නීටා වශයෙන්වූ ඒ ඒ සතුටු සාගරවල කිමිදුණු අපෙ කොල්ලන්ගේ සහ කෙල්ලන්ගේ ලෝකයේ කප් ගැසූ චිත්‍රපටි රාශියකි. තුෂාරා , හතර දෙනාම ශූරයෝ, ඇතුළු සමහරක් චිත්‍රපට නැරඹූ වාර ගණන මතකවත් නොමැත. හුලවාලී, දෑස නිසා, දුහුළු මලක්, බඹරු ඇවිත්, අහස් ගව්ව වැනි සිනමා නිර්මාණ ගැන කතා කල යුතුමය. අභිමාන්, ගීත්, සංජීර් වැනි වසරකටත් වඩා නොකඩවා ප්‍රදර්ශනය වූ හින්දි චිත්‍රපට එක පැත්තකින්ය. චිත්‍රපට අධ්‍යක්ෂකවරුන්, සංගීත නිර්මාපකයින්, පසුබිම් ගායක ගායිකාවන්, කැමරා ශිල්පීන්, ඒවායේ තිබු අමතක කල නොහැකි ගීත කෙසේ ලියා අවසන් කරමි දැයි මට නොවැටහේ. බැරිය…කිසිසේත්ම බැරිය. කුඩා බ්ලොග් සටහන්කින් මගේ කාලයේ සිනමාව ගැන ලියා අවසන් කල නොහැකි නිසාත්, මගේ කතාව වෙනම පැත්තකට ගලාගෙන යන නිසාත් චිත්‍රපට කතාව අවසන් කරමි.
මගේ මිත්‍රයා රත්නසිරි මේ හැම කෙනෙකුටම වඩා ආදරය කළේ විල්සන් කරූටය. කරූට වඩා ටිකක් මිටි වුවත් රූපය ඔහු හා සමානය. රත්නේ විල්සන් කරූ අනුගමනය කරමින් රැවුලද කොණ්ඩයද වැවීය. පසු කාලයකදී චිත්‍රපට දෙක තුනක සුළු චරිත රඟපෑමට අවස්ථාව හිමිවූ බවත් අසා ඇත්තෙමි. මා කලින් කියූ පරිදිම රත්නේ, වෙනස් ආකාරයේ කලාත්මක චිත්‍රපටයක් බලන්නට කිසිසේත්ම කැමති වූයේ නැත. චිත්‍රපට තෝරන්නේ මම වුණත් බලන්නේ අපි දෙදෙනාමය. ෆයිට්, සින්දු, විහිළු නැති චිත්‍රපටයක් බලන්නට ගියොත් ටික වේලාවකින් මූ බොරුවට නිදාගන්නේය. ඒ උගෙ අකමැත්ත පළකිරීම සඳහාය. එදාට ඉන්ටවල් එකට අයිස් චොක්, බීම, සිගරට් මුකුත් නැත. විවේක කාලයටවත් නැගිටින්නේ නම් නැත. ගෙදර එනකම් බැණුම්ය. ගහන්න පුළුවන් නම් ගහන සයිස්ය.
බොහෝ විට රාත්‍රී 9.30 දර්ශනය අවසන් වෙන්නේ රෑ 12ත් පසුවී නිසා ගෙදර එන්නේ පයින්මය. මේ වෙනකොට ළඟ පාත බේකරිවල රෝස්පාන් වඩිය පුළුස්සා අවසන් වෙන වේලාවය. රත්නේට අමතරව සමහරක් විට අපි කට්ටිය පිටින්ම චිත්‍රපට බැලීමට යාමත් සිදුවේ. එදාට නම් රෝස්පාන් රසවත් වෙන්නේ අවට ගසකින් කඩාගන්නා කලටි පොලුත් එක්කමය. සිගරට් ඇදිල්ලද ගජරාමෙට සිදුවේ. මේ මොනවා කළත් සිනමාශාලාවෙන් ගන්නා ටිකට් එකේ ඉතිරි කොටස ළඟ තබා ගැනීම තම තමන්ගේ වගකීමවේ. හිටපු ගමන් මගදී පොලිසියෙන් ප්‍රශ්න කෙරුවොත් එය පෙන්විය යුතුය. එසේ නොතිබුණොත් වෙන්නේ, එළිවෙනකම් මිරිහාන පොලිස් ක්‍රීඩාංගණයේ රාජකාරී කටයුතුවල යෙදීමටය. මිරිහාන පොලිස් ක්‍රීඩංගණය විශාලය. වරින් වර මෙහි තුතිතිරි ගැලවීම කල යුතුය. පොලිසිය විසින් සිදුකර ගත යුතු දේවල් අප පිට පැවරෙන්නේ ටිකට් එකේ ඉතිරි කොටස නැතිකර ගත් දවස් වලටය. විශාල ෆ්ලෑස් ලයිට් දමා ආලෝකමත් කරන ක්‍රීඩා පිටියට ඒ කාලයට අප වැන්නවුන් අල්ලා ගෙන දමන්නේ තුත්තිරි ගැලවීමටය. ඒ කාලයේ නම් බනිස් ගෙඩියක්, ප්ලේන්ටියක් දීමට තරම්වත් පොලිසියට මුදල් තිබුණි. සමහරවිට ඒවාත් අවට බේකරි කාරයින්ගෙන් ලබා ගන්නා ඒවා විය යුතුය. එදාත් අදත් පොලිසිය හිතන් ඉන්නේ ඔවුන් අපේ ස්වාමීන් කියාය. නමුත් ඒ තුත්තිරි මතකය වහකදුරු මෙන් තිත්ත නැති බවත් කිව යුතුය.